Maxay tahay inay ahaato ‘nool’ iyo ‘dhintay’?
Xaaladda inaad dhimato Ilaah hortiis waxay ka dhalaneysaa ciqaabta lagu soo dejiyey feejignaanta rabbaaniga ah (hubaal waad dhiman doontaa), taasoo ka dhalata xukunka iyo xukunka. Xukunka wuxuu keenay cadaawad iyo kala tag, maxaa yeelay ilaahay waa nolol oo qofkasta oo jira oo aan isaga ahayni wuu dhintay. Ilaah gudcur kuma jiro, maxaa yeelay qof kasta oo gudcur ah ayaa isaga ka go’ay. Maaddaama aysan jirin wadaag ka dhexeeya Iftiinka iyo gudcurka, way iska caddahay in uusan jirin wadaag ka dhexeeya Ilaah (nolosha) iyo ragga xukunka ku hoos jira (dhintay).
Maxay tahay inay ahaato ‘nool’ iyo ‘dhintay’?
Sidii rasuul Bawlos u cadeeyay in kuwa dhintay ay xaq yihiin, jawaabta afarta dhisme ee laga hadlayo waxay ku jiri kartaa oo keliya weedha: “Maxaa yeelay qofka dhintay dembi baa looga xaq leh”.
Kahor intaanan cadeynin qarsoodiga kore, waa inaan hubinno waxa ‘dhimashadu’ tahay, iyo ‘noolaanshaha’.
Baybalku wuxuu aasaasayaa xiriir u dhexeeya ‘geeri’ iyo ‘nolol’. Xiriirka wuxuu muujinayaa inaysan macquul aheyn in loo noolaado dembiga oo loo noolaado Ilaah isku mar. Ma jirto waddo uu binu-aadmigu isku halleeyo labada xaaladood (jagooyin) isku mar Ilaah hortiisa. Taasi waa, markuu qofku noolaan karo inuu dembi sameeyo, wuxuu u dhintaa Ilaah, ama, markuu Ilaah u nool yahay, wuxuu u dhintaa dembiga.
Waxaa laga yaabaa in akhristaha uu ku weydiin doono: maxay suurtagal u noqon weyday in dembi lagu noolaado oo loo noolaado Ilaah isku mar?
Suurtagal maaha sababahan soo socda awgood:
“Waayo, waa Masiixa kii dhintay, ama kii ka soo sara kacay kuwii dhintay” (Rooma 8:34)
Bawlos gabaygiisii guusha wuxuu tixraacay dhimashadii Masiixa. Si kastaba ha noqotee, Masiixii dhintay isna wuu ka sara kacay kuwii dhintay. Si la mid ah in kuwa rumeeyey ay ugu ekaadaan Masiixa geerida (wuu la dhintaa isaga), isaga ayay sidoo kale ka sara kici doonaan kuwii dhintay (ama hore).
Waa deg deg! Taasi waa, kan Masiixa rumeeyaa wuxuu u dhintaa dembiga oo wuxuu bilaabaa inuu u noolaado Ilaah. Sida markii uu caasiyey go’aanka rabbaaniga ah, Aadan isla markiiba wuxuu u dhintay Ilaah, sidaas oo kale, kuwa rumaysta Masiixa isla markiiba waa lala soo sara kacaa Masiixa, oo waxay bilaabaan inay Ilaah u noolaadaan.
Waa inaan maanka ku haynaa in Eebbe yahay wax walba iyo wax walba. Ilaah waa Sayidka kuwa nool iyo kuwa dhintay, maxaa yeelay isaga dartiis, qof kastaa wuu nool yahay “Haddaba, Ilaah ma aha Ilaaha kuwa dhintay, laakiin waa Ilaaha kuwa nool. maxaa yeelay isaga dhammaan baa u nool ”(Luukos 20:38; 2 Tim 4: 1; Rooma 14: 9).
Aayadahaasi waxay tixraacayaan kuwa nool iyo kuwa dhintay, taasi waa, waxay ka hadlaysaa dhimashada jidhka iyo dhimasha la’aanta labadaba. Ex: Laasaros, oo tuugsadaha ahaa, wuxuu ku noolaa dunidan markuu dhintana, wuxuu kaliya joojiyay ku noolaanshaha taamkan dhulka wuxuuna bilaabay inuu ku noolaado daa’in (Luukos 16:20 -25). Ninkii taajirka ahaa, ee isna dhintey, wuxuu u dhintey Ilaah intuu dunidan jiray, markuu dhinteyna (wuxuu ka tegey taambuuggii dhulka) wuxuu weligiis ku qaatay xaaladdii kuwii dhintay (la kala saaray).
Kuwani waa tixraacyo qaar ka mid ah ereyga dhimashada iyo adeegsiga suurtagalka ah ee Kitaabka Quduuska ahi ka kooban yahay ereyada ‘dhimasho’ iyo ‘nolol’.
Si kastaba ha noqotee, markii Kitaabka Quduuska ahi leeyahay, “Innagoo weli dembiyadeenna ku dhimannay, ayay innoo soo noolaysiiyeen annaga iyo Masiixa …” (Efesos 2: 5), waxay muujineysaa inuu jiro adeegsi kale oo loo adeegsado ereyada ‘geeri’ iyo ‘nolol’.
Markuu ninku Ilaah la’aan ka yahay adduunka (Masiix la’aan) (Efesos 2:12), isagu wuxuu u dhintaa Ilaah. Xaaladda ‘dhimashada’ bini’aadamka waa natiijada xukunkii lagu dejiyay beerta Ceeden, Aadan.
Markuu Eebbe u sheegay lamaanaha inay maalinta ay wax ka cunayaan geedka aqoonta wanaagga iyo xumaanta, ay hubaal dhimanayaan, go’aan ama digniin ayaa la siiyay (ma cuni doontid), waqti (maalinta), hubaal ciqaab (runti), iyo nooca ciqaabta (ayaa dhiman doonta): dhimasho.
Xukunka ka dhacay Ceeden wuxuu dhaliyay xukun aadanaha ah! Si kale haddii loo dhigo, “Xukunka wuxuu ka yimid hal dambi, dhab ahaantii, in la xukumo …” (Rooma 5:16). Aadan iyo Xaawo waxaa loo abuuray iyagoo nool Ilaah, oo markii la xukumay ka dib, waxay dhinteen Ilaah hortiisa.
Xaaladda inaad dhimato Ilaah hortiis waxay ka dhalaneysaa ciqaabta lagu soo dejiyey feejignaanta rabbaaniga ah (hubaal waad dhiman doontaa), taasoo ka dhalata xukunka iyo xukunka. Xukunka wuxuu keenay cadaawad iyo kala tag, maxaa yeelay ilaahay waa nolol oo qofkasta oo jira oo aan isaga ahayni wuu dhintay. Ilaah gudcur kuma jiro, maxaa yeelay qof kasta oo gudcur ah ayaa isaga ka go’ay.
Maaddaama aysan jirin wadaag ka dhexeeya Iftiinka iyo gudcurka, way iska caddahay in uusan jirin wadaag ka dhexeeya Ilaah (nolosha) iyo ragga xukunka ku hoos jira (dhintay).
Sababtoo ah ‘isagoo’ dhintay Ilaah hortiisa, dhammaan shuqullada uu ninku ku sameeyo xaaladdan oo kale waxaa ku wasakhooba dembi. Haddii aad dadka hortiisa ku sameysid wanaag ama xumaan, iyagu ma beddelayaan xaaladda ninka dambiilaha ah Ilaah hortiisa, maxaa yeelay ‘shuqullada wanaagsan’ waxaa lagu gaari karaa oo keliya xagga Eebbe, kan hore u diyaariyay, kuwa rumaysta Masiixa.
Markuu dembaabay, Aadan waxaa lagu xukumay dhimasho, oo dadka oo dhan ayaa lala xukumay isagii. Sida qof waliba u dhinto, waana hubaal in kuligood wada dembaabeen “… sidaa aawadeed dhimashadu way u gaadhay dadka oo dhan, maxaa yeelay kulligood way wada dembaabeen” (Rooma 5:12).
Noloshu waxay ku suurtoobi kartaa Ciise oo keliya, maxaa yeelay Masiixa qofku wuxuu ku gaadhaa hadiyadda Ilaah ee bilaashka ah, taas oo ah nolosha weligeed ah. Masiixu waa marinka keliya ee uu qofku u tegi karo Ilaah. Haddii uu aqbalo Masiixa, dadku wuxuu noqonayaa wiilka nuurka, oo wuxuu ku noolaan doonaa nuurka Ilaah (wehelnimo).
Marka: dhimashadu waa natiijada xukunkii ka dhacay beertii Ceeden, halkaas oo dhammaan dadku ku wada dembaabeen. Noloshu waa natiijada ka dhalata dib-u-heshiisiinta aadanaha ee Ilaah. Aadanaha waxaa mar labaad loogu abuuray xaqsoor run ah iyo quduusnimo run ah wuxuuna bilaabayaa inuu Ilaah u noolaado (Efesos 4:24).
Waxaan u baahanahay fikraddan dambe: Odaygu wuu dhintaa, waa la aasaa, ka dibna nin cusub ayaa soo muuqda, oo loo abuuray sida uu Eebbe ugu abuuray caddaalad iyo quduusnimo run ah (Efesos 4:24).
Iyada oo ku saleysan waxa aan hadda aragnay, waxaa iska cad in markii rasuul Bawlos leeyahay “… Aniga waxaa iskutallaabta laygula qodbay Masiixa …”, wuxuu ula jeedaa dhimashadii Masiixa ee ma aha dhimashadiisa jidheed.
Markuu leeyahay waan noolahay (… waanan noolahay …), wuxuu muujiyaa xaalad cusub Ilaahay hortiis. Wax tixraac ah kama uusan siinin noloshiisa jireed.
Qeybta labaad ee aayadda, markuu leeyahay: “… iyo nolosha aan hadda ku dhex noolahay jidhka”, ‘nolosha’ waxaa loola jeedaa nolosha jireed.
“Waxaan durba iskutallaabta ku qodbay Masiixa; Anigu waan noolahay, anigu mar dambe ma ihi, laakiin Masiixu wuu igu jiraa. iyo nolosha aan hadda ku noolahay xagga jidhka, waxaan ku noolahay rumaysadka Wiilka Ilaah, kan i jeclaaday oo naftiisa u bixiyey aniga ”(Gal 2:20)
Markuu rasuul Bawlos sheeganayo inuu mar hore iskutallaabta lagu la qodbay Masiixa, wuxuu si cad u sheegayaa inuu u dhintay dembiga, iminkana noloshiisu waxay ku qarsoon tahay Masiixa xagga Ilaah (Masiixu wuu igu jiraa aniga). Bawlos wuxuu joojiyay inuu ku noolaado nolosha ‘ka dambeynta’ sharciga (Faarisnimada), wuxuuna sii waday inuu ku noolaado nolol maalmeedkiisa (xagga jidhka) rumaysadka Ciise.
Waa suurtagal oo keliya in ninku ku jiro xaalad “ku noolaanshaha Masiixa” kadib markii iskutallaabta lagu qodbay oo lala aasay Masiixa.
“Sharciga Ruuxa nolosha ee Ciise Masiix wuxuu iga samatabbixiyey sharciga dembiga iyo dhimashada” (Rooma 8: 2)
Nolosha cusub ee dadku ku dhex nool yahay Masiixa (nolosha) lama wadaagi karo marka qofku dembiga ku jiro (dhimashada), maxaa yeelay dembigu waa sababta xukunka qofka ee Masiixa la’aantiisa. Nolosha Eebbe ku siinayo qofka rumaysadka Masiixa wuxuu ka xoreeyaa xaaladdii hore: dembiga (sababta xukunka iyo xukunka) iyo dhimashada (ciqaabta).
Sidaas aawadeed, rumaysashada Masiixa, qofku wuxuu noqdaa kuwo ka qayb qaata dhimashadiisa, jidhka Masiixa oo loo dhiibay dembiilayaasha. Odaygii waa ladilay markii iskutallaabta lagu qodbay Masiixa (ama, ninka waxaa lagu gudaa gudniinta Masiixa, taas oo ah jidh dilka jidhka) (Kolosay 2:11), oo wuxuu bilaabay inuu ku noolaado (abuur cusub) xagga Ruuxa Weligiis, caddaaladda dartiis.
Marka, markuu rasuulku muujiyo inuu Masiixiyiintu la dhintay Masiixa xagga dembiga, waxay la mid tahay isagoo leh Masiixiyiinta waxay ku noolaayeen Ruuxa weligiis ah.
“Oo haddii Masiixu idinku dhex jiro, jidhku runtii waa meyd dembiga aawadiis, laakiin ruuxu wuxuu ku nool yahay xaqnimada” (Rooma 8:10);
“Waad dhimateen, oo noloshiinnuna Masiixay kula qarsoon tahay Ilaah” (Kolosay 3: 3)
